Wracając do Artykułu 61 ust. 1 Konstytucji RP (w którym mowa o tym co stanowi informację publiczną) warto zwrócić uwagę na to, że wskazuje on też podmioty, które muszą informować o swojej działalności:
Podobny katalog podany jest w Art. 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej
Przy określaniu podmiotów zobowiązanych należy zwrócić uwagę na to, że wykonują one zadania publiczne lub też otrzymują środki publiczne. W tym drugim przypadku udostępnianie informacji odbywa się w zakresie w jakim z tych środków korzystają.
Zgodnie z prawem, podmioty zobowiązane do udostępniania informacji muszą to czynić za pomocą wszystkich możliwych trybów – a zatem zarówno bezwnioskowo (w BIP), jak i na wniosek ustny lub pisemny, ewentualnie przez wyłożenie, wywieszenie czy specjalne maszyny.
Jedenaście lat od wejście w życie ustawy, sprawa ta nie jest dla wielu zobowiązanych podmiotów oczywista. O ile władze i urzędy centralne czy władze samorządowe zdają sobie sprawę z konieczności udostępniania informacji poprzez prowadzenie BIP, o tyle szkoły, szpitale, domy kultury, biblioteki, samorządy zawodowe, związki zawodowe, organizacje samorządowe czy pozarządowe tej wiedzy nie mają - a czasem nie chcą mieć. Można mieć nadzieję, że dzięki egzekwowaniu prawa przez podmioty uprawnione (czyli między innymi Ciebie) uda się doprowadzić do praworządności działania tych instytucji.
Jednym z ważnych elementów, na które należy zwrócić uwagę przy pozyskiwaniu informacji i egzekwowaniu prawa jest wskazanie w tym samym artykule 4 ustawy, że wymienione podmioty są zobowiązane do udzielenia informacji o ile ją posiadają. Tak więc na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej nie można oczekiwać, że żądana informacja jest w posiadaniu danego podmiotu (nawet jeśli być powinna), ani też że zostaniemy skierowani do instytucji, która ją posiada. Warto o tym pamiętać.
Polecamy także zapoznanie się z przykładami, jak może wyglądać egzekwowanie prawa do informacji.
1. Jeden z czytelników przesłał nam link do dyskusji dyrektorów szkół z października 2012 roku na otwartym forum na temat wniosków o informację, w których ktoś pyta szkoły m. in. o to jak prowadzą BIPy. Wątek obfituje w głosy oburzenia i wskazuje na brak wiedzy o większości dyskutujących na temat obowiązków ustawowych.
2. W 2012 roku doprowadziliśmy do powstania BIP w Centrum Kultury i Sportu w Tłuszczu.
3. Od 2011 roku nasze Stowarzyszenie prowadzi sprawę o dostęp do budżetu Polskiego Związku Piłki Nożnej. Sprawa jest rozwojowa :)
Sąd wymierzył 12.000 zł grzywny PZPN za brak przekazania skargi do sądu
Naczelny Sąd Administracyjny podtrzymał 12 tys zł grzywny dla PZPN
4. W 2011 roku toczyliśmy również spór ze Związkiem Mast Polskich w sprawie udostępniania informacji.
5. Jeszcze w 2008 roku rozpoczęła się dyskusja na temat tego, czy organizacje pozarządowe muszą mieć BIP. W jej wyniku powstała ekspertyza mecenasa Jana A. Stefanowicza. O echach tej dyskusji można przeczytać tutaj.